खोलि राखेको कलम मसी सहित सुकेछ,
पल्टाई राखेको पाना कचक्कै खुम्चेछ ।
भावनाका वर्षा बारबार चुकेछन् ।
शब्दको पहिरन विना; भावना मनमै लुटिएछन् ।।
जन्म हुनु अघावै, शरीर चोरिएको अवस्था,
मेरा अजन्मा भावनाहरुको; तीतो व्यथा ।
निस्कन खोज्छन् एक रुपमा,
पोखिन्छन् बेसुरमा ।।
उमडिन्छन् , छटपटिन्छन् , घचेेटिन्छन् ।
भित्र भित्र व्यथामा लट्पटिन्छन् ।।
शरीर नभेटि, प्रेत बनेको;
विचारको वायुमण्डलमा चाहार्ने भूत ।
मेरै पछाडी छाया बनी लागेको,
माग्छ बारबार ब्याज सहित सुद ।।
साथी साथी मिली, खेल्ने र झगडा गर्ने उमेर मेरो
'निनटेण्डो' विना बाल्यकाल शुरु कहाँ हुन्छ र?
सबै मिली फुटबल खेल खेल्ने चाहना मेरो ।
भिडियो गेमको गोल विना फुटबलको मजा कहाँ आउँछ र?
खेल्ने कुद्ने उमेर मेरो, आजकल कम्प्यूटर
मै खेल्छु।
कहिले जाँच, कहिले पढाई, सब कम्प्यूटर द्वारै चल्छु ।।
उकाली, ओराली, दाँया, बाँया आजकल सबलाई म;
आफ्नो किबोर्डको 'तीर' हरुले नै ताक्छु ।।
नाच्ने गाउने उमेर मेरो, मोबाइलले आजकल सबलाई नचाउँछ ।
कहिले युट्युब, कहिले गेम, दिन त्यसै त्यसै ढलाउँछ ।।
नाच्न मन छ, गाउन मन छ, सब फेसबुकको निम्ती गरिन्छ ।
'लाइक्स' र 'कमेन्ट' बाट आजकल सफलता-असफलता जोखिन्छ
शरीरको सुख जस्तै मनको सुख सबलाई छ प्यारो,
इन्स्टाग्राम र टिकटकको ख्याति विना तर सबै छ अधुरो।
सबैकुरा ‘टेक्नोलोजी’ले नै चल्छ आजभोलि ए साथी ।
भन्छन् ‘टेक्नोलोजी’ले नै पुर्याउँछ हामीलाई माथि ।।
स्मार्ट फोन, स्मार्ट टिभि, धेरै छन् आजकाल यस्ता ।
नयाँ युग, नयाँ जमाना, यसैले त म - एक नयाँ पुस्ता ।।
क्षमा- अर्थात् क्षयबाट बच्ने द्वार ।
स्वयंको क्षय! शान्तिको क्षय।
क्षमा वस्तु हैन, क्षमा वाणी हैन।
क्षमा द्रव्य हैन, क्षमा अणु हैन ।
क्षमा एक भावरुपी प्रकाश,
ह्रदयबाट निकाली शक्ति संचय गर्ने प्रयास ।।
क्षमा संसारबाट मुक्ति पाउने पथ हो,
क्षमा घाऊ लागेको बेला धन्वन्तरीसम्म पुग्ने रथ हो ।
क्षमा रित्तिएको बेला आश्रय लिने धन हो ।
क्षमा- अलौकिक दिव्य गुरुहरुको मन हो ।।
क्षमा नै भवसागरबाट उम्कने मलम,
क्षमा नै नयाँ शुरुवात कोर्ने कापी र कलम ।
क्षमा नै हर खाडल पुर्ने गुणकारी मिश्रण।
क्षमा नै परम् आत्माको निश्चल अन्तस्करण ।।
क्षमा पनि टुसा सरि बिस्तारै उम्रन्छ,
क्षमा पनि विरुवा सरि बिस्तारै फस्टन्छ ।
धेरै प्रयास पश्च्यात्, क्षमा पनि एकदिन-
वृक्ष सरि छायावान् बनि फैलिन्छ ।।
क्षमा व्यक्तिलाई मात्र हैन,
परिस्थिती र समयलाई पनि देऊ ।
हर कठोर विवशताको माझ,
क्षमा शास्त्र मनमा लेऊ।।
मासु-भात भन्दा मीठो; बाहिरको 'चिकेन -नगेट्' ।
बट्टाको जुस सजिलो, फलफूल चपाउन मरिमेट् ।
घरका केटाकेटी मीठो मान्छन् केवल 'ससेज' अनि 'बर्गर' ।
दाल भात प्रेमीले बुझ्न सकिएन यो 'जंक' रहर ।।
कालो दाल-भात, रायोको साग। छेऊमा धनियाँ पिनेको अचार ।
मुखै रसाउँछ आफ्नो, जब यो पकाउने मात्र आउँछ विचार ।
आजकालका केटाकेटी नाक खुम्चाउँछन् ; 'खै त हाम्रो खाना भनी?'
'जंक-फुड' बाहेक अरु खानै हैन। लौन ! कस्तो यो दुश्मनी ?
दिनभरिको थकावट पछि कामबाट घर छिरेको,
काँधमा 'स्ट्रेस' र महत्वकांक्षाको भार बोकेको ।
भात-दाल पस्की दिंदा छोराछोरी हर रात बिगार्छन् 'मुड'
कत्ति मै मात्र पीर बोक्नू ? लौ खाओ 'जंक-फुड' !
कसको भयो हार यहाँ? कसको भयो जीत?
दुवै आखिरमा पुगिहाले मृत्यु समीप ।।
मरेर जाँदा हार्नेले केही लगेन, जित्ने पनि रित्तै,
जित्ने हार्ने दुवैले, अन्त्यमा, मृत्यु पाए सित्तै ।।
शुरु शुरुको सानो मनमुटाव, तेरो-मेरोको शुरुवात
हातमा सानो जीवन अनि छातीभरि लिई द्वेष ,
रागजति सबै रगत बनि पोखिए, जीवन पनि भयो रित्तै,
जित्ने हार्ने दुवैले, अन्त्यमा, मृत्यु पाए सित्तै ।।
जीवन न त केवल सुख हो, न त केवल दुःखै मात्र ,
तर सुख समात्न दुःख छल्लाउने सबको भरपूर प्रयास ।।
यो दुःख र सुखको होडबाजीमा सबको हात सधैं रित्तै ।
जित्ने हार्ने दुवैले, अन्त्यमा, मृत्यु पाए सित्तै ।।
लडाईं सधैं गलत नहोला, तर कुन कुरा प्राण आहुति योग्य छ त?
कुन त्यस्तो स्वार्थ छ जुन जीवन भन्दा पनि भोग्य छ त?
सायद, जीवन आहुति योग्य कारण विना - लडाईं सब रित्तै,
जित्ने हार्ने दुवैले, आखिरमा, मृत्यु पाउँछन् सित्तै ।।
नयाँ पुस्ताको जीवन सिंगारिन्छ, यदि मेरो जीवनको आहुतिले
यदि कहिको अन्धकार नासिन्छ, सधैंलाई, मेरो चिताको ज्योतिले ।।
तब सायद त्यो लडाईको अर्थ होला केही हदसम्म पुष्टि ,
धेरै जटिल छ स्वीकार्न, लडाईं, जसले विनास्छ सृष्टि ।।
खोला नालालाई पहिले दुषित गराई,
फेरि प्रशोधनको नाममा;
तिनमा रसायन डुबाई ।
'सोडा' ले भरिएको पेय पदार्थ बनाई,
खिल्ली उडायौ मान्छे, तिमीले प्यासको;
हर घुट्कोमा अवधि घटाई आफ्नो सासको ।।
बिगार्छौ तिमी, अनि बनाउने प्रयासमा गर्छौ व्यापार।
रोग दिन्छौ, औषधी निकाल्न ।
औषधी दिन्छौ, नसोचेको प्रभाव निकाल्न ।
जीवन-चक्र भित्र तिम्रा यस्ता अनगिन्ति चक्र ।
यी चक्रले नै, मानिस सब एक अर्कासित वक्र ।।
म विश्व हॅु, म व्यक्ति हैन,
म मुहान हॅु; कुनै अभिव्यक्ति हैन ।
स्वतन्त्र छु म; शरीर मैले धरेको,
छाडी पनि दिन्छु; हाललाई, कर्म गरेको ।
म पूर्ण हरदम ; मेरो अंग हो ऊ,
मेरो रूप छैन, मेरो प्रतिरूप ऊ।
मनको म सिमा हैन; मेरो सिमा छैन,
ज्ञान मबाट बग्छ, मलाई व्यक्त गर्ने ज्ञान छैन ।
वायु हॅु म, बतास हॅु म,
कीरण हॅु म, सुवास हॅु म ।
कुनै प्रश्न छैनन् मसित अनुत्तरित,
न भविष्य छ न मेरो कुनै अतीत ।
प्रतेक पल म पूर्ण, प्रतेक क्षण पूरा,
शरीर मेरो हैन यो; मनको के कुरा ।
अन्नत छु; अन्नत हॅु, पानीको रूप,
जेमा हाल्छौं, जेमा हेर्छौ उसैको प्रतिरुप ।।
तिम्रो रिस साथी, भनूँ कस्तो ?
स्वच्छ हिमालको हिउँ जस्तो ।
तर सूर्यको कीरण चाहिंदैन तिमीलाई
पग्लन्छ एक मधुर मुस्कानको स्पर्सले,
रिस तिम्रो यस्तो छ साथी,
मेटाइदिन्छ त्यसलाई सानो हर्षले ।।
करकलोको पातमा जमेको शीतको थोपा,
अडिदैंन कदापि त्यो पातको अंगमा ।
तिम्रो रिस पनि त्यहीं शीतको थोपा,
गुलाबी सिन्दुर छर्छ तिम्रो मखमली रंगमा ।।
कसरी बयान गरूँ त्यो रिस अभिव्यक्तिलाई,
कदा कदा झुल्कने त्यो अनौठो शक्तिलाई,
जे छ, अवर्णननीय छ, तिम्रो रिसै पनि,
शब्दै थोरै छन् , वर्णन गर्न भनि ।।
पुसको घाम जस्तो लाग्छ तिम्रो रिस ,
उदाउनै गार्हो, उदाए झन् प्यारो,
मरुभूमिको पानी हो तिम्रो रिस,
पाउनै गार्हो, पाए बाच्ने सहारो ।।
(25 December , 2003)
मन मलासिन, मन विलासिन
मन त्यागूँ कसोरी ?
मन मलासिन, मन विलासिन
मन अपनाऊ कसोरी ?
मन चञ्चल, मन उडिन्जेल
मन सम्हालू कसोरी ?
मन चञ्चल, मन उडिन्जेल
मन बँचाऊ कसोरी ?
मनले बितायो, मनले सतायो,
मनको साथ पाऊँ कसोरी ?
मनले दिलायो, मनले मिलायो,
मनलाई छाँडू कसोरी ?
न त सारथी साथ, न छ तिम्रो हात,
मन चलाऊँ कसोरी ?
मन भित्र मेरो, तिमी रहन्छौ,
मन जलाऊँ कसोरी ?
कोही परदेशिन्छन् चाहानाले, कोही वाध्यताले ।
यी दुईको बीचमा एक हुल छ यस्ताको
जसको विदेशिनू पछाडि समाजको हात छ,
व्यर्थमा कुरा काट्नेहरुको एक जमात छ ।।
फलानोको छोरो अमेरिका गयो,
ढिस्कानोको छोरी अर्ष्टेलिया,
आजकल त पूरै गाऊँ नै,
सरेको छ बसाईँ - कुवेत र मलेसिया ।।
यस्तो नेपाल देशमा के बस्नू ?
क्यानाडाको त बरू हिउँ पनि भुवा ।
नेपालमा सानो काम गर्नु भन्दा
बरु दुवई मै खनौंला वालुवा ।।
यी सब अर्थहीन कुरा गर्नेहरुको
अर्थहीन कुरा बारबार सुन्दै ।
विदेशिनु पर्छ भन्ने ,
मन्त्रको जप बारम्बर गर्दै ।
आजकल मानव सोत्रको निर्यात
गर्दै गरेको नेपाल समाजको अवस्था,
त्यसमाथि घरबार बेच्नलाई
प्रोत्साहन गर्ने व्यापारिक व्यवस्था ।।
सरकार पैसा वटुल्दै व्यस्त,
व्यापारिहरु व्यापार बढाउँदै मस्त
देशका स-साना टुक्रा यताउता छरिदै,
घाऊ लाग्नेहरुको गह झन् झन् छ भरिदै ।।
सानो म मुसा, सानै छ शरीर,
छुनु र मुनु, हात र खुट्टा, उर्जाले भरपुर ।
उॅधोमा मेरो सन्तुलनको अनमोल औजार,
मै जत्रो लामो, प्यारो छ यो मेरो पुछ्छर ।।
नाकले सुंघ्दछ अन्न र बदाम
प्यारो छ घर , यो आफ्नो गोदाम
तीखा यी मेरा दॅातका जमात
आफूलाई दिन्छु म खानाको सौगात ।।
घुलु र मुलु हुलमा मेरो साथीको बथान
कोही पक्का, कोही कच्चा, कोही मै जस्ता जवान
सुस्तरी आइ, लुकेर हेरी, खुरुरु दौडिइन्छ
काटेर बोरा, खाएर अन्न, विष्टा सौगातमा छोडिन्छ ।।
जीवन मेरो, सुन्दर अति, भोजन मिलुन्जेल
मुसा हॅु म, चन्चल रहन्छु, सास यो चलुन्जेल।।
